As jy ook ‘n ouma is soos ek, onthou jy seker ook die Afrikaanse boeke waarin ons as kinders ons verlustig het: Langenhoven se Mof en sy mense, en Brolloks en Bittergal. Alba Bouwer se Stories van Rivierplaas en Katrientjie van Keerweder, PJ Schoeman se Op ver paaie, Sangiro se Uit Oerwoud en Vlakte. En dan was daar natuurlik die reekse: Saartjie, die Uile, Keurboslaan.
Hier in die laat sestigerjare was dit my baie intellektuele moeder se boekklubbeurt. Die onderwerp wat sy gekies het, was een wat haar na aan die hart gelê het: kinderboeke.
Met haar gewone deeglikheid was die resultaat omtrent ‘n Magisterverhandeling met lyste van verwysings en nog langer lyste van die beste kinderboeke van regoor die wêreld. Sy en Oudtshoorn se wonderlike bibliotekaresse het hulle bestel en vir my en my sus aangedra: Esther Hautzer se The endless steppe, Rosemary Sutcliff, Ian Serraillier… en nog baie meer. Onvergeetlike ervarings.
Baie van hierdie boeke is nog in my boekrak, maar as ek van hulle vir my kleinkinders lees, voel hulle dikwels so ouderwets: Ek moet die heeltyd stop en woorde soos ‘’transportwa’’ of ‘’borsspeld’’ verduidelik, of lang beskrywings oorslaan om die tempo te versnel en hulle aandag te hou.
Aan die ander kant het ek al dikwels deur ‘n boekwinkel se hele rak van moderne Suid-Afrikaanse kinderboeke geblaai-lees en die een storie na die ander oppervlakkig en vervelig gevind. Of hulle preek vir jou en dit is nog verveliger.
En dan tel jy by Protea ‘n boek soos Die woordfabriek op en dis heerlik opwindend want jy weet jou kleinkind gaan dit net so geniet soos jy.
Dit het my laat wonder oor ‘n generasiegaping in kinderboeke en wat dit is wat sekere boeke tydloos maak. Ek onthou ‘n paar van die riglyne wat my ma uit die literatuur gehaal het: ‘n Goeie kinderboek is vir ‘n volwassene net so boeiend soos vir ’n kind. ‘n Goeie kinderboek is nooit uitgesproke didakties nie. En: “Enid Blyton is nou nie eintlik goeie kinderlektuur nie, maar die kinders kan daarmee identifiseer en dit kry hulle aan die lees.” (Enid Blyton was daardie jare se J K Rowling.)
Dalk geld al drie hierdie riglyne vandag nog. Party kinderboeke is eenvoudig eietyds; ander oorspan tyd en generasies. En lessies werk net in fabels.